Theo Đông y, hay cáu giận cũng là một biểu hiện bệnh lý, nếu có thể tìm ra nguyên nhân và điều trị thì vấn đề hay cáu giận cũng được giải quyết.

Dưới đây là một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng hay cáu giận thường gặp:

Hay cáu giận do can uất, khí trệ

Hay cáu giận kèm theo các triệu chứng ngực sườn đầy tức, đau, hay thở dài, người nóng vội, tâm tình không thoải.

Thiên Linh lan bí điển luận sách Nội kinh tố vấn viết: "Can là chức tướng quân, mưu lự từ đó mà ra". Can thuộc hành mộc, mộc tính vốn thẳng, thế của nó phải vươn lên, có một chút đè nén, uất ức sẽ không thuận theo tính điều đạt, vì bị kích thích mà gây cáu giận.

Cho nên tình chí không được thoải mái, tư lự quá nhiều, những điều ý nguyện không đạt được như mong muốn, tất cả đều có thể làm cho can uất, can khí nghịch thượng, từ đó sinh ra cáu giận".

Thiên Tứ thời thích nghịch tòng luận sách Tố vấn cũng viết: "Huyết khí thượng nghịch khiến người ta hay cáu giận".

Trên thực tế, hay cáu giận do can uất khí trệ thường kèm theo các triệu chứng kể trên, và thường xuất hiện đột ngột do tinh thần bị kích thích, cáu giận không thể, kiềm chế thậm chí có thể dẫn đến hôn mê bất tỉnh nhân sự.

Điều trị chứng này cần thư can lý khí, dùng bài "Đạt uất thang".

Thành phần: Thăng ma, sài hồ, xuyên khung, hương phụ, bạch tật lê, tang bạch bì, quất diệp mỗi vị 8 - 12g.

Cách dùng: Sắc nước uống mỗi ngày thang, chia 2 - 3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

Vị thuốc thăng ma trong bài "Đạt uất thang" trị chứng hay cáu giận do can uất, khí trệ.

Hay cáu giận do can đởm hỏa vượng

Hay cáu giận kèm theo các triệu chứng ngực sườn đầy, buồn bực, đắng miệng, khát nước, đêm ngủ hay mơ, hay nôn nóng, mắt đỏ, mặt đỏ, hoa mắt, ù tai, đầu căng đau, tiểu vàng, tiểu đỏ, đại tiện bí.

Theo Đông y, can đởm thuộc hành mộc, chủ tướng hỏa, các nguyên nhân do can uất hóa hỏa, uống rượu quá nhiều, ăn quá nhiều đồ cay nóng khiến nhiệt ủng trệ lại hóa hỏa đều có thể dẫn đến can đởm hỏa vượng. Từ đó khiến cho can mất đi khả năng sơ tiết, đởm hỏa thượng nghịch gây cáu giận.

Các triệu chứng kèm theo nêu trên đều là các dấu hiệu của tình trạng Can Đởm hỏa vượng và khí hỏa viêm thượng.

Điều trị chứng này cần thanh tiết can đởm. Dùng bài "Long đởm tả can thang".

Thành phần: Long đởm thảo 12g, chi tử 9g, hoàng cầm 9g, sài hồ 6g, sinh địa hoàng 12g, trạch tả 9g, đương quy 5g, xa tiền tử 10g, mộc thông 9g, cam thảo 5g.

Cách dùng: Sắc nước uống ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

Vị thuốc long đởm thảo.

Hay cáu giận do tỳ hư, can thừa tỳ

Hay cáu giận kèm theo các triệu chứng người mệt mỏi không có sức, ăn kém, đi ngoài sống phân, bụng đầy chướng, đau bụng, ngực sườn đầy chướng, tâm phiền.

Tỳ thuộc hành thổ, can thuộc hành mộc, tỳ thổ thường ngày cần nhờ có can mộc đến sơ tiết thì chức năng vận hóa mới thực hiện được. Tuy nhiên, do can mộc quá vượng, hoặc do tỳ quá hư nhược mà can mộc khi ấy lại khắc tỳ thổ quá mức gây ảnh hưởng không tốt đến sự kiện vận của Tỳ.

Chứng này hay cáu sẽ kèm với các triệu chứng của can mộc hoành nghịch và tỳ hư không vận hóa được.

Sách Cảnh Nhạc toàn thư có đoạn viết: "Khí của Can mộc phạm đến Tỳ thổ mà Vị khí bị tổn thương dẫn tới ăn uống bị đình trệ… chứng ấy không nhất thiết phải chữa vào Can mà chỉ cần chú ý vào Tỳ". Chứng này cần phù trợ tỳ thổ, ức chế can mộc, có thể dùng bài "Hương sa lục quân tử thang".

Thành phần: Mộc hương 7g, sa nhân 3g, trần bì 3g, bán hạ 12g, đảng sâm 10g, bạch truật 20g, phục linh 20g, cam thảo 7g, sinh khương 10g, đại táo 4 quả.

Cách dùng: Các vị thuốc sắc nước uống ngày 2 - 3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

Cây và vị thuốc mộc hương, một vị trong bài thuốc "Hương sa lục quân tử thang" trị chứng hay cáu giận do tỳ hư, can thừa tỳ.

Hay cáu giận do can thận âm hư

Hay cáu kèm theo các triệu chứng lưng gối đau mỏi, yếu, nóng sốt từng cơn như thủy triều, ra mồ hôi trộm, lòng bàn tay, bàn chân, ngực nóng, ngủ ít hay mơ, ngực sườn không thoải mái.

Đông y có câu "Ất quý đồng nguyên, can Thận đồng trị", nếu vốn dĩ bẩm tố thận âm bất túc, thủy không đủ để nuôi mộc, âm không giữ được dương sẽ khiến can dương thượng cang dẫn đến hay cáu giận.

Các triệu chứng kể trên đều là các triệu chứng của Thận âm khuy tổn. Chứng này điều trị cần tư bổ can thận, dùng bài "Kỷ cúc địa hoàng hoàn".

Thành phần: Thục địa hoàng 24g, sơn thù du 12g, hoàn sơn 12g, trạch tả 9g, mẫu đơn bì 9g, phục linh 9g, câu kỷ tử 9g, cúc hoa 9g.

Cách dùng: Các vị thuốc trên sắc nước uống ngày 2 - 3 lần hoặc nghiền mịn làm hoàn với mật.

Theo suckhoedoisong.vn