PrEP là việc sử dụng thuốc ARV để dự phòng lây nhiễm HIV cho người chưa nhiễm HIV nhưng có hành vi nguy cơ nhiễm HIV cao. PrEP là sự kết hợp của 2 loại thuốc kháng vi rút là TENOFOVIR DISOPROXIL FUMARATE (TDF) 300mg và EMTRICITABINE (FTC) 200mg trong 1 viên nén.

PrEP rất hiệu quả với các nhóm sau: nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM); người chuyển giới nữ (TGW); phụ nữ bán dâm; các cặp dị nhiễm tức có 1 người nhiễm và một người không nhiễm HIV trong đó người nhiễm HIV chưa điều trị bằng thuốc ARV hoặc điều trị ARV chưa đủ 6 tháng hoặc đã điều trị ARV trên 6 tháng nhưng vì lý do nào đó mà tải lượng HIV không đạt được dưới ngưỡng 200 bản sao/ml. Trường hợp xét nghiệm tải lượng HIV của bạn tình nhiễm HIV <200 bản sao/ml thì không cần điều trị dự phòng trước phơi nhiễm cho bạn tình không nhiễm HIV vì với tải lượng vi rút dưới 200 bản sao, người nhiễm HIV khi đó sẽ không làm lây truyền HIV cho bạn tình của họ.

Hiện nay, PrEP thường được sử dụng 1 trong 2 cách sau:

Uống theo tình huống (ED-PrEP): được chỉ định cho nam quan hệ tình dục đồng giới có chỉ định dùng PrEP và có tần suất quan hệ tình dục trung bình dưới 2 lần/tuần và cần đảm bảo dùng thuốc ARV trong vòng 02-24 tiếng trước khi quan hệ tình dục. Uống liền 2 viên cho liều đầu tiên trong vòng từ 02-24 tiếng trước khi quan hệ tình dục và uống viên thứ 3 sau liều đầu 24 tiếng và uống viên thứ 4 sau liều đầu 48 tiếng. 

Uống PrEP mỗi ngày: dùng cho tất cả những người có hành vi nguy cơ. Uống mỗi ngày 01 viên thuốc. Trường hợp đủ tiêu chuẩn sử dụng PrEP tình huống nhưng có nhu cầu sử dụng PrEP hằng ngày thì có thể uống 2 viên trong ngày đầu tiên, những ngày tiếp theo sử dụng ngày 01 viên.

Đối với người có nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục đường âm đạo hoặc qua đường máu: PrEP chỉ có tác dụng bảo vệ tối đa sau khi sử dụng đủ 7 ngày thuốc liên tục. 

Đối với nam quan hệ tình dục đồng giới qua hậu môn: hiệu quả tối đa sau 7 ngày uống liên tục hoặc uống 2 viên TDF/FTC trước khi quan hệ tình dục 2-24 tiếng. 

Thời gian bảo vệ sau lần phơi nhiễm cuối cùng: Đối với người quan hệ tình dục qua đường âm đạo và nguy cơ lây nhiễm qua đường máu: PrEP cần được tiếp tục sử dụng đến hết 7 ngày sau lần phơi nhiễm cuối cùng. Đối với người nam quan hệ tình dục đồng giới qua hậu môn: cần tiếp tục sử dụng thuốc PrEP 2 ngày sau lần quan hệ tình dục cuối cùng.

Trong trường hợp người sử dụng PrEP quên uống thuốc PrEP: Nếu quên thuốc trong vòng 03 ngày: uống thuốc ngay khi nhớ ra, không uống quá 02 viên/ngày đầu sau khi quên thuốc. Những ngày sau uống mỗi ngày 01 viên.

Nếu quên thuốc từ 04 - 06 ngày: cần liên hệ với bác sỹ điều trị để được đánh giá hành vi nguy cơ trong những ngày quên thuốc. Nếu không có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV thì bác sỹ hướng dẫn khách hàng tiếp tục uống thuốc PrEP theo phác đồ đã được chỉ định; nếu có nguy cơ phơi nhiễm HIV thì cần thực hiện lại xét nghiệm HIV, chỉ định sử dụng PEP trong 28 ngày (nếu cần); sau đó xét nghiệm lại HIV, nếu kết quả âm tính thì chỉ định sử dụng PrEP.

Nếu quên thuốc từ 07 ngày trở lên bác sỹ sẽ đánh giá lại và khởi liều như một khách hàng PrEP mới (trường hợp này không cần làm lại xét nghiệm creatinin và HBsAg nếu đã có kết quả trong vòng 6 tháng qua).

Ngoài ra, người dùng PrEP cũng cần lưu ý: PrEP cần có thời gian để đạt được hiệu quả bảo vệ tối đa vì vậy cần sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ tình dục. PrEP cần uống đúng theo hướng dẫn của bác sĩ.

Phản ứng phụ khi dùng PrEP đó là buồn nôn, nôn, tiêu chảy, chóng mặt nhẹ và sẽ hết trong 1-2 tuần. Nếu kéo dài, nên gọi điện hoặc đến gặp bác sĩ ngay để được khám và tư vấn.

PrEP không dự phòng được các nhiễm trùng lây qua đường tình dục như: Lậu, giang mai, sùi mào gà, viêm gan B, C v.v… do vậy vẫn cần sử dụng bao cao su thường xuyên đúng cách mỗi khi quan hệ tình dục.

PrEP cần được sử dụng đúng đối tượng, uống thuốc đúng theo hướng dẫn.

                                                                                     Hồ Thị Ngọc Trang