Phóng viên (PV): Thưa bà, được biết trong năm 2024 Long An thực hiện nghiên cứu khoa học về thực trạng sử dụng thuốc lá ở người từ 15 tuổi trở lên và công tác phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) tại Long An. Bà có thể chia sẻ mục tiêu của nghiên cứu này?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Việc thực hiện nghiên cứu định kỳ về thực trạng sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành, bao gồm cả hút thuốc lá thụ động và tình hình triển khai Luật PCTHTL trên toàn địa bàn tỉnh là cần thiết nhằm cung cấp các bằng chứng khoa học cho việc đánh giá và điều chỉnh các hoạt động PCTHTL tại Long An trong thời gian tới.

   Nghiên cứu tập trung 3 mục tiêu: Mô tả thực trạng sử dụng thuốc lá, bao gồm cả hút thuốc lá thụ động ở người từ 15 tuổi trở lên tại Long An năm 2024; Mô tả tình hình thực hiện môi trường không khói thuốc tại Long An năm 2024 và Tìm hiểu những thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện Luật PCTHTL tại Long An năm 2024.

PV: Kết quả điều tra cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá truyền thống ở người trưởng thành của tỉnh ta là bao nhiêu thưa bà?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên:    Nghiên cứu thực hiện trên 2.400 người tham gia ở 3 khu vực có điều kiện kinh tế khác nhau với tỷ lệ nam, nữ 1:1. Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ hút thuốc lá chung là 24,2%, trong đó tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới là 47,1% và tỷ lệ này ở nữ giới là 1,3%. Tỷ lệ hút thuốc lá hàng ngày ở nam giới là 38,3% và nữ giới là 0,8%. Người sinh sống tại khu vực nông thôn hoặc trình độ học vấn tiểu học và dưới tiểu học có tỷ lệ hút thuốc lá cao hơn. Tỷ lệ này có tăng nhẹ so với cuộc điều tra năm 2020 tại tỉnh Long An, khi đó tỷ lệ chung hút thuốc lá chiếm 23,6%, trong đó tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới là 46,6% và tỷ lệ này ở nữ giới là 0,6%.

Trung bình mỗi ngày người hút thuốc lá sử dụng 2,6 điếu và có 12,2% nam giới hút trên 20 điếu. Có 45,8% người bắt đầu hút thuốc lá khi hơn 20 tuổi nhưng vẫn có đến 6,8% người tham gia nghiên cứu bắt đầu hút thuốc lá khi chưa đủ 15 tuổi. Tỷ lệ người hút thuốc sớm này cao hơn ở nhóm sinh sống tại nông thôn hoặc có học vấn tiểu học đến 10,1%. Độ tuổi hút thuốc tương đồng với nghiên cứu năm 2020.

PV: Còn đối với thuốc lá thế hệ mới thì sao thưa bà?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Mặc dù thuốc lá thế hệ mới chưa được phép lưu hành ở Việt Nam nhưng tỷ lệ người biết đến loại thuốc này tăng rất cao sau 4 năm. Nếu năm 2020 có 26,4% người được phỏng vấn biết thuốc lá điện tử (TLĐT) thì đến cuộc điều tra năm 2024 có đến 61,2% người tham gia từng nghe nhắc đến. Tuy nhiên, điều đáng mừng là chỉ có 1,3% từng sử dụng TLĐT và 0,4% người đang sử dụng dạng thuốc lá này.

Điều đáng lưu ý là nhóm tuổi trẻ nhất trong nghiên cứu 15 – 24 tuổi có 2,8% từng sử dụng và 1,6% hiện đang sử dụng TLĐT. Nhóm thành thị có tỷ lệ sử dụng TLĐT 1,6% nhiều hơn so với nhóm ở nông thôn với 1%. Người tham gia có trình độ học vấn trung học phổ thông và đại học, sau đại học có tỷ lệ sử dụng TLĐT cao nhất với tỷ lệ lần lượt là 2,2% và 2,3%.

 PV: Bà có thể cho biết tỷ lệ hút thuốc thụ động của người dân ở Long An?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Tỷ lệ hút thuốc lá thụ động chung là 47,1%. Những địa điểm phơi nhiễm với hút thuốc lá nhiều nhất là quán ăn, nhà hàng với 74,9%, quán cà phê 52,9% và  khách sạn 50%.

Trong nghiên cứu năm 2020, tỷ lệ hút thuốc lá thụ động là 41,4%. Tỷ lệ đối tượng phơi nhiễm với thuốc lá trong nhà là 41,4%, chủ yếu là nam giới, dân cư thành thị phơi nhiễm nhiều hơn các nhóm khác. Tuy nhiên, xét về phơi nhiễm ở nhóm không hút thuốc, nữ phơi nhiễm nhiều hơn nam và những người là nội trợ, sinh viên, hưu trí tỷ lệ phơi nhiễm cao hơn so với các nhóm còn lại.

Như vậy tỷ lệ hút thuốc thụ động đã tăng qua 4 năm. Đây là kết quả cho thấy việc PCTHTL tại các địa điểm cấm hút thuốc lá trong nhà nhưng được phép có nơi dành riêng cho người hút thuốc lá như quán ăn, nhà hàng, quán cà phê, khách sạn cần được quan tâm hướng dẫn thực hiện, và kiểm tra giám sát chặt chẽ để bảo vệ sức khỏe con người.

Tình trạng hút thuốc tại các quán nước, quán ăn vẫn còn rất phổ biến do đó cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thậm chí xử lý nghiêm theo quy định để bảo vệ sức khỏe con người.

PV: Người dân tiếp cận thông tin về PCTHTL qua kênh truyền tải nào nhiều nhất thưa bà?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Tỷ lệ người trưởng thành từ 15 tuổi trở lên tiếp nhận thông tin về PCTHTL đạt 84%, với mức độ tiếp nhận cao nhất qua các phương tiện như ti vi là 71,2%;, loa phát thanh địa phương là 62,5% và mạng xã hội là 39,1%.

Có điều nam giới có tỷ lệ tiếp nhận thông tin thấp hơn nữ giới. Nhóm người trẻ ở độ tuổi 15-24 tiếp cận thông tin chủ yếu từ ti vi và mạng xã hội, trong khi nhóm trên 25 tuổi lại tiếp cận chủ yếu qua ti vi và loa phát thanh địa phương.

PV: Kết quả khảo sát cho thấy việc tuân thủ Luật PCTHTL trên địa bàn tỉnh ở mức độ nào thưa bà?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Kết quả tình hình thực hiện môi trường không khói thuốc tại Long An năm 2024 tại các trường Cao đẳng, đại học, bến tàu, bến xe, nhà ga tàu hỏa, bến cảng, nhà hàng tại tỉnh Long An cho thấy 63,3% cơ quan, đơn vị có quy định hoặc nội quy không hút thuốc lá, trong khi 36,7% không có quy định này. Về biển báo cấm hút thuốc ở các khu vực trong nhà, tỷ lệ treo biển đạt 63,3%, và 63,3% cơ quan, đơn vị treo biển ở vị trí dễ quan sát.

Đối với kết quả quan sát tại các cơ sở y tế và giáo dục từ mầm non đến Trung học phổ thông cho thấy tỷ lệ cơ sở y tế và các cơ sở giáo dục từ mầm non đến Trung học phổ thông có treo biển cấm hút thuốc trong khuôn viên đơn vị và trong nhà là 100% nhưng có 13% cơ sở có bày bán thuốc lá trong phạm vi 100m từ ranh giới khuôn viên. Ngoài ra, ở các khách sạn tại Long An có đến 58,3% khách sạn không áp dụng quy định cấm hút thuốc. Đa phần các khách sạn không có nơi dành riêng cho người hút thuốc theo quy định của Luật PCTHTL chiếm đến 83,3%. Tỷ lệ khách sạn có quảng cáo và bày bán thuốc lá là 20,8%.

PV: Kết quả của cuộc nghiên cứu khoa học này có ý nghĩa như thế nào để giúp cho công tác PCTHTL tại Long An được hiệu quả hơn trong thời gian tới thưa bà?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Về tổng thể, kết quả của đợt nghiên cứu khoa học lần này cho thấy Luật PCTHTL đã đi vào đời sống thông qua sự thay đổi hành vi hút thuốc lá nơi công cộng của người dân với sự tham gia của toàn bộ hệ thống chính trị. Nhận thức về tác hại thuốc lá, ý thức người dân không hút thuốc lá ở nơi công cộng hoặc tránh nơi khác để hút thuốc lá khi có mặt người khác được nhận thấy rõ. Nhưng sự thiếu kinh phí, nhân lực hoạt động chủ yếu là kiêm nhiệm và sự phối hợp của các cơ quan chưa toàn diện khiến chưa phát huy toàn bộ hiệu quả của chương trình PCTHTL.

Việc cải thiện nhận thức của người dân về thuốc lá sẽ dẫn đến việc thực hiện thuận lợi Luật PCTHTL và Ngành Y tế sẽ tham mưu UBND tỉnh các đề xuất về hạn chế sử dụng thuốc lá như tăng khung thuế cho ngành hàng thuốc lá, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, tăng cường công tác kiểm tra giám sát. Kết quả nghiên cứu là tiền đề tạo động lực và vạch chiến lược can thiệp hiệu quả hơn cho các kế hoạch tiếp theo của chương trình PCTHTL nhằm đạt  mục tiêu chăm sóc bảo vệ sức khỏe Nhân dân mà tỉnh Long An  hướng tới.

PV: Cảm ơn bà.

THANH BÌNH